Wikifin is een initiatief van de

Wikifin is een initiatief van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten. Lees meer over Wikifin.

set-of-hands.jpg
Aangepast op

Wat te doen voor de erfenis als iemand overlijdt?

Op deze pagina

De erfenis aanvaarden of weigeren?

Na iemands dood hebben de erfgenamen vier maanden om de aangifte van nalatenschap in te dienen (als het overlijden plaatsvond in België). Niemand is echter verplicht om een erfenis te aanvaarden.

In de praktijk heb je drie keuzes:

  1. De erfenis aanvaardenAls je de erfenis aanvaardt, krijg je alle rechten en plichten van de overledene. Zijn vermogen vermengt zich dan met het jouwe. Met andere woorden: Je erft niet alleen zijn bezittingen zoals zijn geld en zijn huis, maar ook zijn schulden. Zorg er daarom voor dat je een duidelijk beeld hebt van het totale vermogen van de overledene. Na de aanvaarding van een erfenis is er geen weg terug. Je kan nadien in principe niet meer van gedachte veranderen en ze toch weigeren.
  2. De erfenis weigeren. Als je zeker weet dat de overledene meer schulden heeft dan bezittingen, kost het je geld als je de erfenis aanvaardt. Het beste is dan om ze te weigeren. Dat kan door bij een notaris naar keuze een ‘verklaring van verwerping’ in te dienen. Opgelet: na de verwerping van een erfenis is er geen weg terug. Je kan nadien in principe niet meer van gedachte veranderen en ze toch aanvaarden.
  3. De erfenis aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijvingWeet je niet zeker of de overledene meer bezittingen dan schulden heeft? Dan kan je de erfenis aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Dat betekent dat je de erfenis aanvaardt, maar dat het vermogen van de overledene zich niet vermengt met dat van jou. De schulden uit de nalatenschap moeten worden terugbetaald, maar slechts tot het bedrag van de waarde van de goederen die zich in de nalatenschap bevinden. De aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving, net zoals de weigering van erfenis, kan enkel door een notaris worden afgehandeld. De notaris kan je ook helpen bij de inventaris van de erfenis. Let goed op, want aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving betekent - in principe - aanvaarding. Omdat je nooit verplicht bent om een erfenis te aanvaarden, kan het gebeuren dat sommige erfgenamen ze aanvaarden en anderen niet. In dat geval wordt de erfenis verdeeld tussen de erfgenamen die ze aanvaard hebben.

Wie kan de erfenis aanvaarden of weigeren?

De erfenis kan worden aanvaard of geweigerd door de erfgenamen die door de wet zijn aangeduid en/of diegenen die door de overledene in zijn testament zijn aangeduid. Meer info over een nalatenschap aanvaarden of verwerpen vind je op de website van Notaris.be.

Weetje

Heeft de erflater meer schulden dan bezittingen, dan doe je er goed aan de erfenis te weigeren. Doe je dat niet, dan aanvaard je ook alle schulden.

Hoe de erfenis aangeven?

In Vlaanderen moet je een erfenis aangeven bij de Vlaamse belastingdienst of bij het bevoegde Kantoor Rechtszekerheid (vroeger registratiekantoor genoemd). Je kunt dit doen door een formulier in te vullen. Aangezien het om een omvangrijk standaarddocument gaat, zijn fouten of vergetelheden gauw gebeurd. Je kunt ook de online tool ERFonline gebruiken. Aan de hand van gerichte vragen wordt het invullen veel eenvoudiger.

Bij complexe erfenisdossiers of als je twijfels hebt, is het raadzaam om een notaris te raadplegen.

Voor Brussel en Wallonië moet je de aangifte aangeven op het registratiekantoor van de laatste fiscale woonplaats van de overledene. Op basis daarvan worden dan de successierechten berekend.

Als je de erfenis niet aanvaardt, erf je niets en moet je dus niets aangeven.

Bomenrij en bloemen in de lente

Wie moet de nalatenschap aangeven?

De aangifte moet gebeuren door de erfgenamen. Ze kunnen dat allemaal apart doen, maar in de praktijk wordt slechts één aangifte ingediend, die ondertekend wordt door alle betrokkenen.

De legatarissen onder algemene en bijzondere titel – dit zijn de personen die begunstigd zijn door een testament – hoeven geen aangifte te doen, tenzij het registratiekantoor daar om vraagt.

Laat een overledene geen erfgenamen na, verwerpen alle erfgenamen de nalatenschap of melden de erfgenamen zich niet tijdig aan, dan wordt de nalatenschap door de rechtbank ‘onbeheerd’ verklaard. In dat geval gaat de erfenis volledig naar de Belgische Staat.

Binnen welke termijn moet je de erfenis aangeven?

Als de overledene in België woonde en in België is gestorven, moet de aangifte binnen de vier maanden na het overlijden worden ingediend. Overleed hij of zij in een ander Europees land, dan heb je vijf maanden de tijd. Voor sterfgevallen buiten Europa bedraagt de termijn voor aangifte zes maanden.

Wat houdt de aangifte van de erfenis in?

De erfgenamen moeten de aangifte doen aan de hand van een aangifteformulier. Voorbeelden kan je downloaden op www.myminfin.be. De aangifte van de erfenis omvat verschillende elementen:

  • De identiteit van de overledene
  • De datum en de plaats van overlijden
  • De identiteit van de erfgenamen en legatarissen en hun graad van verwantschap met de overledene
  • De burgerlijke staat van de overledene
  • Het testament (als dat er is)
  • Een overzicht van de geregistreerde schenkingen, en de schenkingen die op datum van overlijden nog geregistreerd moesten worden (kopie van geregistreerde akte toevoegen)
  • Niet geregistreerde roerende schenkingen gedaan in de drie jaar vóór overlijden (vijf jaar in Wallonië)
  • De schenkingen die gebeurd zijn onder opschortende voorwaarde of een termijn (bv. schenkingen onder voorbehoud van vruchtgebruik)
  • Het vermogen van de overledene, met inbegrip van al zijn bezittingen (activa) en schulden (passiva)
  • Varia zoals de door de overledene afgesloten verzekeringen en het vruchtgebruik over huizen, gronden of goederen dat hij eventueel had

Doe je een beroep op een notariskantoor? Dan zal je bepaalde documenten en gegevens moeten bezorgen aan het kantoor. Met deze infofiche krijg je een handig overzicht van alles wat je moet verzamelen.

De aangifte van een erfenis kan complex zijn. Bovendien moet ze tijdig en correct gebeuren, zo niet dreig je hogere belastingen te moeten betalen. Het kan daarom nuttig zijn je te laten bijstaan door een notaris, zeker als de overledene een groot vermogen had en er verschillende erfgenamen zijn.

De aangifte in de personenbelasting

Na een overlijden moet ook een fiscale aangifte (aangifte personenbelastingen) van de inkomsten van de overledene worden ingediend.

Dat is de taak van de erfgenamen of van de algemene legatarissen. Als de overledene nog fiscale schulden had en nog belastingen moest betalen, dan moeten die worden betaald door de erfgenamen die de erfenis hebben aanvaard in verhouding tot hun aandeel in de erfenis. Door de erfenis te aanvaarden, nemen ze immers de bezittingen én de schulden van de overledene over. Dat geldt trouwens ook voor de onroerende voorheffing die de overledene moest betalen en eventueel voor andere belastingen. Had de overledene recht op een terugbetaling, dan gaat die eveneens naar de erfgenamen.

Op de federale portaalsite vind je heel wat nuttige informatie over de belastingaangifte na overlijden.

De erfgenamen kunnen ook op het belastingkantoor van de overledene bijkomende informatie inwinnen en hulp krijgen bij het invullen van de belastingaangifte.

Weetje

De aangifte voor de erfbelasting of successierechten voor iemand die in België is overleden, moet binnen de vier maanden na dat overlijden gebeuren.