FSMA brengt financieel gedrag in België in kaart

De resultaten van dit onderzoek over financiële geletterdheid werden vandaag bekendgemaakt tijdens de tweede conferentie inzake financiële vorming, in aanwezigheid van Hare Majesteit de Koningin. Het onderzoek gebeurde aan de hand van een vragenlijst ontwikkeld door de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), waardoor internationaal vergelijkend onderzoek in een latere fase mogelijk is. Het is de eerste maal dat financiële geletterdheid op deze manier in kaart wordt gebracht in België. In tegenstelling tot veel ander onderzoek ligt de focus meer op financieel gedrag (Hoe ga ik om met geldzaken?) en attitudes (Hoe sta ik tegenover geldzaken?) dan louter op financiële kennis (Wat weet ik over geldzaken?). Beter inzicht in deze 3 dimensies van financiële geletterdheid kan ervoor zorgen dat consumenten meer verantwoorde financiële beslissingen nemen. In dat kader werden meer dan 2.000 inwoners van België (+18 jaar) telefonisch geïnterviewd door het onafhankelijk onderzoeksbureau TNS.

Hieronder worden enkele concrete vaststellingen in verband met financiële kennis, gedrag en attitudes toegelicht.

Slechts 1 op 3 overweegt verschillende aanbieders bij aankoop van een financieel product

Bij de aankoop van een financieel product - zoals een lening, aandelen en verzekeringen - overweegt 36 % het aanbod van verschillende aanbieders; 26 % bekijkt enkel de opties van één aanbieder en 37 % overweegt noch verschillende aanbieders noch andere opties. Opvallend zijn de verschillen binnen bepaalde groepen: 42 % van de hoogste sociale groep (op basis van opleidingsniveau en beroep) overweegt verschillende aanbieders; bij de laagste sociale groep doet 25 % dit en bij de +65-jarigen 22 %.

6 op 10 stellen financiële doelen op lange termijn

Meer dan de helft van de ondervraagden (61 %) zegt financiële plannen te maken op lange termijn en ernaar te streven deze te bereiken. 1 op 4 (24 %) geeft aan niet goed voorbereid te zijn op het pensioen. Deze vaststelling neemt af naarmate de leeftijd stijgt: 52 % van de jongeren (18-25 jaar) zegt niet goed voorbereid te zijn; 15 % van de gepensioneerden zegt zijn pensioen financieel niet goed voorbereid te hebben. Binnen iedere leeftijdsgroep blijft er echter een aanzienlijke groep die volgens eigen inschatting niet goed voorbereid is op het pensioen. Opvallend is dat bijna 1 op 3 (29 %) aangeeft als pensioeninkomen te rekenen op het inkomen van de partner.

Meer dan 70 % heeft de voorbije 12 maanden actief gespaard. Geld storten op een spaarrekening is de populairste vorm van sparen (66 % van de spaarders), gevolgd door een bedrag opbouwen op een zichtrekening (38 %) en cash geld op een veilige plaats bewaren (18 %). Daarentegen geeft 18 % aan niet actief gespaard te hebben. Bij de +70-jarigen, de lager opgeleiden en de personen met het laagste inkomen hebben meer dan 3 op 10 niet gespaard.

De helft van de huishoudens maakt een budget op

Indien men een onverwacht grote kost - equivalent aan het maandinkomen - zou tegenkomen, geeft 25 % aan deze niet te kunnen betalen zonder te lenen of hulp te zoeken bij familie of vrienden. Opvallend is dat de financiële situatie van bijna 4 op 10 (39 %) niet toelaat te doen wat men belangrijk vindt. Een budget kan een nuttig hulpmiddel zijn om inzicht te krijgen in de gezinsfinanciën. Uit het onderzoek blijkt dat bijna de helft (47 %) van de gezinnen een huishoudbudget opmaakt.

Slechte inschatting van eigen financiële kennis

Naast financieel gedrag en attitudes kwam financiële kennis in mindere mate aan bod in dit onderzoek. 6 op 10 (63 %) schatten hun kennis gemiddeld in, en 18 % (redelijk) hoog. Opvallend is echter dat er zeer weinig samenhang is tussen het inschatten van de eigen kennis en de behaalde score op de kennisvragen. Men schat zijn eigen financiële kennis dus vaak foutief in.