Wat is een cryptomunt?

Een cryptomunt is een soort cryptoactief

Een cryptoactief kan elektronisch worden opgeslagen en overgedragen met behulp van technologie die onder meer op de encryptie van gegevens is gebaseerd. Een cryptomunt wordt als een cryptoactief beschouwd.

Over het algemeen worden vier grote categorieën van cryptoactiva onderscheiden in functie van hun gebruik:

• Cryptoactiva die in de eerste plaats voor betalingen worden gebruikt, zoals de bitcoin.
• Cryptoactiva die voor beleggingsdoeleinden worden gebruikt en soms als financieel instrument kunnen worden gekwalificeerd. 
• "Utility" cryptoactiva (utility tokens), die toegang verlenen tot de diensten, of de aankoop mogelijk maken van de producten van de entiteit die de cryptoactiva uitgeeft.
• "Non fungible tokens" (NFT) zijn een soort cryptoactiva die niet kunnen vervangen of uitgewisseld worden. Ze dienen om een uniek voorwerp voor te stellen zoals een kunstwerk, onroerende goederen, kledingstukken, ...

Vele cryptoactiva zijn hybride, omdat ze verschillende van deze functies combineren.

Cryptoactiva zijn een materie in volle evolutie: wat vandaag zeker is, is dat morgen misschien niet meer. Er worden veel initiatieven genomen, maar weinige daarvan zijn blijvers. Daarom is de grootste voorzichtigheid geboden.

De bitcoin, het bekendste cryptoactief

De bitcoin is het bekendste cryptoactief. Het is bedoeld als betaalmiddel, hoewel in werkelijkheid erg weinig ondernemingen met bitcoins betaald willen worden. 

De bitcoin is geen wettelijk betaalmiddel. Niemand is immers verplicht een betaling met een cryptomunt te aanvaarden. Ook wordt de bitcoin door veel mensen voor speculatiedoeleinden gebruikt.

Risico’s i.v.m. cryptomunten

Je moet je bewust zijn van de specifieke risico’s van cryptoactiva en de ermee verbonden producten en diensten en je moet zorgvuldig overwegen of de risico’s aanvaardbaar zijn in het kader van je eigen voorkeur en je financiële situatie. Die risico’s omvatten onder meer:

• Je kan je volledige belegde kapitaal verliezen.
• Koersen kunnen snel dalen en stijgen in korte periodes.
• Je kan het slachtoffer worden van fraude, operationele vergissingen en cyber-aanvallen.
• Je hebt waarschijnlijk geen recht op bescherming of compensatie als de zaken verkeerd lopen.

Als je overweegt cryptoactiva of gelijkaardige producten aan te kopen, moet je je het volgende afvragen:

• Kan je je het veroorloven om je volledige belegde kapitaal te verliezen?
• Ben je bereid om de hoge risico’s te nemen die vereist zijn om de aangekondigde rendementen te verkrijgen?
• Begrijp je de kenmerken van cryptoactiva en verwante producten en diensten?
• Hebben de ondernemingen waarmee je in zee gaat een vlekkeloze reputatie?
• Werden de ondernemingen waarmee je contact hebt op een zwarte lijst gezet door bepaalde nationale autoriteiten?
• Ben je in staat om de apparatuur die je gebruikt voor het kopen, bewaren of transfereren van cryptoactiva, met inbegrip van private sleutels, doeltreffend te beveiligen?

Gevaren bij het investeren in cryptomunten

• Hou er rekening mee dat niet op een zwarte lijst staan, geen waarborg vormt dat het veilig is om een verbintenis aan te gaan met een onderneming.
• Extreme koersschommelingen: vele cryptoactiva zijn onderhevig aan plotse en extreme koersschommelingen en zijn speculatief, omdat de koers vaak enkel afhankelijk is van de vraag (met andere woorden: het is mogelijk dat er geen achterliggende activa of andere tastbare waarden zijn). Je kan je inleg grotendeels of zelfs volledig verliezen. De extreme koersschommelingen verklaren eveneens waarom vele cryptoactiva niet geschikt zijn als waardereserve of als een ruil- of betaalmiddel.
• Misleidende informatie: bepaalde cryptoactiva en crypto-gerelateerde producten worden op agressieve wijze onder de aandacht gebracht bij het publiek, met behulp van marketingmateriaal en andere informatie die mogelijk onduidelijk, onvolledig, onjuist of zelfs opzettelijk misleidend is. Zo zijn advertenties op sociale media vaak erg kort, waarbij de focus ligt op de potentiële winsten en niet op de hoge risico’s ervan. Pas ook op voor ‘influencers’ op sociale media die een financiële drijfveer hebben om bepaalde cryptoactiva en crypto-gerelateerde producten en diensten aan te prijzen en daardoor mogelijk eenzijdig zijn in hun communicatie.
• Gebrek aan bescherming: de meeste cryptoactiva en aanverwante producten zijn in de EU aan geen enkele regelgeving onderworpen. Dat betekent dat je in die gevallen niet geniet van de rechten en beschermingen die gelden voor consumenten van aan regelgeving onderworpen producten, zoals klachten- en verhaalmechanismen.
• Complexe producten: bepaalde producten voor cryptoactiva zijn uitermate complex, soms met kenmerken die de omvang van de verliezen nog kunnen doen toenemen. Wegens hun complexiteit zijn die producten niet geschikt voor de meeste consumenten.
• Fraude en kwaadwillige activiteiten: er bestaan talrijke valse en frauduleuze crypto-activa en je moet je ervan bewust zijn dat hun enige doel is om je je geld afhandig te maken met diverse technieken zoals phishing.
• Marktmanipulatie, gebrek aan prijstransparantie en lage liquiditeit: het is vaak onduidelijk hoe de koersen van cryptoactiva tot stand komen en hoe transacties op beurzen worden uitgevoerd. Het bezit van bepaalde cryptoactiva is ook sterk geconcentreerd, wat de koersen of liquiditeit kan beïnvloeden. Mogelijk krijg je dan ook geen eerlijke prijs of behandeling als je cryptoactiva koopt of verkoopt, of kan je jouw cryptoactiva niet zo snel verkopen als je zou willen doordat er geen potentiële koper is. Er is al diverse malen melding gemaakt van marktmanipulatie.
• Hacks, operationele risico’s en veiligheidskwesties: de technologie die door de meeste cryptoactiva wordt gebruikt, kan specifieke risico’s met zich meebrengen. Verschillende emittenten van en dienstverleners voor cryptoactiva, met inbegrip van cryptobeurzen en leveranciers van wallets, hebben te kampen gehad met cyberaanvallen en ernstige operationele problemen. Veel consumenten hebben hun cryptoactiva verloren of verliezen geleden als gevolg van dergelijke hacks en storingen, of doordat ze de privésleutels die toegang bieden tot hun activa, zijn kwijtgeraakt.

Welke reglementering is van toepassing op de cryptoactiva?

Cryptoactiva vallen doorgaans onder geen enkele traditionele financiële reglementering. Maar deze vraag moet geval per geval worden beoordeeld: cryptoactiva die juridisch als financiële instrumenten worden gekwalificeerd, zouden onder de bepalingen over de aanbiedingen aan het publiek (prospectusverordening) of over de beleggersbescherming (MiFID II-richtlijn) kunnen vallen. Er zijn overigens erg weinig van dergelijke cryptoactiva.

De Europese Commissie werkt nieuwe regels uit met het oog op een algemene omkadering van cryptoactiva (regels inzake informatieverstrekking aan consumenten, inzake marktmisbruik of inzake bescherming van de financiële stabiliteit …).

Wat doet de FSMA?

De Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten, de FSMA, waarschuwt voor de risico’s die verbonden zijn aan het gebruik en het bezit van cryptomunten.

De FSMA spoort regelmatig nieuwe frauduleuze online-tradingplatformen op.

De activiteiten van bepaalde aanbieders van diensten met virtuele valuta in België – zoals wisseldiensten tussen virtuele en fiduciaire valuta of diensten van bewaarportemonnees voor cryptomunten - worden gereglementeerd door de FSMA. Deze aanbieders van diensten moeten voldoen aan een reeks voorwaarden die onder meer verband houden met hun professionele betrouwbaarheid en de naleving van de anti-witwaswetgeving.

De FSMA vroeg en kreeg een nieuwe wettelijke bevoegdheid van de regering om via reglement de reclame voor virtuele munten te omkaderen. Dit reglement werd op 17 maart 2023 gepubliceerd in het Staatsblad en trad in werking op 17 mei 2023. Het reglement heeft drie krachtlijnen:

• Als basisprincipe moet de reclame correct en niet-misleidend zijn
• De reclame moet verplichte vermeldingen omvatten die wijzen op de risico’s
• Massacampagnes moeten op voorhand gemeld worden aan de FSMA

Het reglement legt de voorwaarden vast waaraan de reclame moet voldoen. Zo mag de reclame geen nadruk leggen op de mogelijke voordelen zonder ook een correcte indicatie te geven van de risico’s, beperkingen of voorwaarden. De reclame mag ook geen verklaring bevatten over de toekomstige waarde of rendement en moet opgesteld zijn in een begrijpelijke taal.

Naast deze voorwaarden moet de reclame ook telkens een korte, gebalde waarschuwing omvatten: ‘Virtuele munten, reële risico’s. De enige garantie in crypto is het risico.’ Alle reclame moet ook een meer uitgebreide waarschuwing bevatten of een link of een verwijzing naar de waarschuwing. Deze uitgebreide waarschuwing somt in meer detail de verschillende risico’s op.

Fiscale aspecten van cryptomunten

De meerwaarden die een particulier verkrijgt in zijn privé-leven, worden in principe niet belast. Ze zijn vrijgesteld van belasting zolang de meerwaarde het gevolg is van een beheer “als goede huisvader”, met andere woorden: een voorzichtig beheer. Je speculeert als je veel risico neemt om op korte termijn veel te winnen, veel en op korte termijn koopt en verkoopt of bijvoorbeeld een lening aangaat om te beleggen. De fiscus zal je gedrag beoordelen en op basis van dergelijke elementen kan hij de winsten als speculatief beoordelen en dus aan 33% belasten.

 Voor cryptomunten is het belangrijk om te weten dat de Dienst Voorafgaande Beslissingen een vragenlijst ter beschikking stelt van de burgers. Aan de hand daarvan kan je je belastingregime inzake cryptomunten voorzien. De FOD Financiën beschikt over een documentatiemap over cryptogeld.