Online oefenen dankzij Financial Literacy @ School
Dankzij het project Financial Literacy @ School kunnen je leerlingen zelf aan de slag met online oefeningen, spelletjes en testen rond verschillende thema’s: kopen en betalen, budget, de overheid ... Het project zet sterk in op differentiatie.
Dit project is volledig afgerond. Alle online oefeningen en spelletjes vind je op de website https://financiele-geletterdheid.org/.
- Afgesloten - Ronde 1: lesmateriaal voor het tweede jaar van de eerste graad
- Afgesloten - Ronde 2: lesmateriaal voor het eerste jaar van de tweede graad
- Afgesloten - Ronde 3: lesmateriaal en professionaliseringstraject financiële educatie
- Afgesloten - Ronde 4: lesmateriaal over het thema de overheid
- Afgesloten - Ronde 5: Nieuw lesmateriaal voor de 2de graad van het secundair
- Afgesloten - Ronde 6: Focus op de economische competentie: De werking van ondernemingen en organisaties en hun maatschappelijke rol – Innovatief lesmateriaal voor tweede en derde graad
Doelstellingen
In Vlaanderen haalt 12 % van de leerlingen het basisniveau van financiële geletterdheid niet. Deze leerlingen kunnen bijvoorbeeld niet de waarde van een eenvoudig budget herkennen, noch kunnen ze opvallende kenmerken in dagelijkse financiële documenten, zoals een ‘factuur’, interpreteren. Dat bijna 1 op de 8 van de Vlaamse 15-jarige leerlingen onvoldoende financiële vaardigheden bezitten om volwaardig te participeren aan de samenleving als onafhankelijke en verantwoordelijke burgers, is vanuit maatschappelijk oogpunt ontoelaatbaar. Op verschillende momenten nemen mensen belangrijke financiële beslissingen zoals de aankoop van een woning, het aangaan van een lening, sparen voor de toekomst of het verzekeren tegen risico’s. Om deze beslissingen geïnformeerd te kunnen nemen, is een goede financiële educatie noodzakelijk.
Financiële geletterdheid is één van de sleutelcompetenties in de nieuwe eindtermen van het secundair onderwijs. Het project 'Financial Literacy @ School' sluit aan bij deze sleutelcompetentie. Het project heeft als doelstelling om de financiële geletterdheid van de leerlingen van het secundair onderwijs te verhogen en te evalueren welke lesvormen het meest effectief zijn in het verhogen van financiële geletterdheid. Het wil ook expliciet inzetten op de financiële vorming van de leraren, en het betrekken van de ouders bij de leerinhouden.
Partners in het onderzoek
Het project 'Financial Literacy @ School' wordt gefinancierd door het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). Het wordt gecoördineerd door de KU Leuven en uitgevoerd door onderzoekers van KU Leuven en Universiteit Antwerpen. Het onderzoeksteam werkt voor het project samen met een aantal partners. Leraren en lerarenopleiders zijn nauw betrokken bij het project voor onder andere de ontwikkeling van het lesmateriaal en de testen. De FSMA, één van de valorisatiepartners, staat via haar educatief programma Wikifin mee in voor de communicatie over het project. De communicatie wordt daarnaast verder versterkt door nieuwsbrieven en de organisatie van verschillende studiedagen rond financiële geletterdheid. Andere partners zijn onder andere SAM vzw (Steunpunt Mens en Samenleving), het Ministerie van Onderwijs en Vorming, pedagogische begeleiders van de verschillende Vlaamse onderwijsinrichters en ook de Gezinsbond. De samenwerking tussen deze partners moet er voor zorgen om financiële geletterdheid te integreren in het onderwijs in Vlaanderen.
Aan KU Leuven zijn prof. dr. Kristof De Witte en Prof. dr. Geert Van Campenhout de betrokken promotoren. Beiden zijn verbonden aan de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen en het facultair onderzoekscentrum ‘Leuven Economics of Education Research’. Aan Universiteit Antwerpen is prof. dr. Wouter Schelfhout de promotor. Hij is verbonden aan de Antwerp School of Education. De promotoren worden bijgestaan door een team van twee doctoraatstudenten aan KU Leuven, en een doctoraatstudent aan Universiteit Antwerpen, en een postdoc onderzoeker aan KU Leuven.
Wat is financiële geletterdheid?
Financiële geletterdheid wordt begrepen als zowel de kennis van financiële begrippen en producten alsook de vaardigheid om deze kennis aan te wenden om financiële beslissingen te nemen. Zo is het belangrijk dat jongeren voldoende kennis hebben over spaar- en beleggingsproducten, leningen en verzekeringen en de risico’s van deze producten. Financiële educatie moet er ook voor zorgen dat jongeren deze kennis aanwenden bij het nemen van financiële beslissingen waardoor ze beter geïnformeerde keuzes kunnen maken. Een hogere financiële geletterdheid zal zowel het individu als de samenleving sterk ten goede komen. Het is belangrijk om financiële educatie al op jonge leeftijd in het onderwijs aan te bieden om jongeren ervan bewust te maken over hoe met geld om te gaan. Jongeren worden namelijk al op jonge leeftijd met financiële keuzes geconfronteerd, bijvoorbeeld wanneer ze overwegen om een dure smartphone aan te kopen.
Ontwikkeling van lesmateriaal
Het project 'Financial Literacy @ School' sluit niet alleen aan bij de sleutelcompententies van de nieuwe eindtermen maar ook bij de internationale aanbevelingen om financiële educatie te integreren op school. Hiervoor zal wetenschappelijk onderbouwd en getest lesmateriaal ontwikkeld worden voor leerlingen uit het secundair onderwijs. Dit lesmateriaal zal bestaan uit lesmateriaal voor de leerlingen waarbij, door middel van differentiatie, rekening wordt gehouden met verschillen tussen leerlingen binnen de klas (bijvoorbeeld in financiële kennis, vaardigheden, sociale achtergrond, leervoorkeuren en interesses). Differentiatie kan mogelijk gemaakt worden door het aanreiken van gedifferentieerde oefeningen, projectwerk of onderzoeksopdrachten.
Er is ook aandacht voor het betrekken van ouders bij het leerproces. Aan ouders zullen diverse instrumenten worden aangeboden zodat ze kunnen bijdragen aan de financiële geletterdheid van hun kinderen en tegelijkertijd ook werken aan hun eigen competenties van financiële geletterdheid.
Om leraren te ondersteunen, is ook bijkomend lesmateriaal voor hen ontwikkeld. Dit materiaal omvat lesvoorbereidingen, verdere informatie over de lesinhoud om leraren bij te staan bij thema’s waar ze minder vertrouwd mee zijn alsook richtlijnen over de lesmethode. Verder zullen er ook een aantal studiedagen rond financiële geletterdheid georganiseerd worden voor leraren.
Dit (les)materiaal wordt ontwikkeld door leraren, lerarenopleiders en onderzoekers aan de KU Leuven en Universiteit Antwerpen. Het betrekken van verschillende partijen moet er toe leiden dat het lesmateriaal effectief is in het bijbrengen van financiële geletterdheid en dat de concrete cases gericht zijn op de leefwereld van de leerlingen.
Het onderzoek
Om de effectiviteit van het lesmateriaal en lesmethodes te evalueren, wordt een experimentele setting opgezet door onderzoekers van KU Leuven en Universiteit Antwerpen. Diverse lesmethodes worden door de onderzoekers willekeurig aan deelnemende scholen toegewezen. In sommige scholen zal een meer traditionele benadering van lesgeven gevolgd worden, terwijl andere scholen meer aandacht zullen schenken aan differentiatie binnen de klas en/of betrokkenheid van de ouders.
Om de effectiviteit van het lesmateriaal en de lesmethodes te meten en deze naar de volgende rondes bij te sturen, is het belangrijk om te evalueren of het project de financiële geletterdheid van leerlingen effectief verbeterd heeft. De experimentele setting laat de onderzoekers ook toe om te evalueren of differentiatie binnen klassen en betrokkenheid van ouders een effect heeft. Daarom vinden er ook testen plaats in deelnemende scholen om de financiële kennis van leerlingen te toetsen. Deze testen peilen zowel naar kennis alsook het nemen van financiële beslissingen op basis van discrete keuze experimenten waarin leerlingen concrete situaties voorgelegd krijgen. Een eerste test vindt plaats voor de start van het project. Op basis van deze test wordt het niveau van financiële geletterdheid voor aanvang van de lessen gemeten. Leerlingen dienen deze test in de klas af te leggen en dienen hiervoor over een individuele computer met internetverbinding te beschikken. Daarna volgen leerlingen de lessen en volgt een bijkomende test om te toetsen of de financiële geletterdheid van leerlingen effectief verhoogd is en de lessen een impact hebben op keuzegedrag. Zo wordt bijvoorbeeld geëvalueerd of het volgen van deze modules een impact heeft op spaargedrag of omgaan met risico’s.
NIEUW - Ronde 6: Focus op de economische competentie: De werking van ondernemingen en organisaties en hun maatschappelijke rol – Innovatief lesmateriaal voor tweede en derde graad
Omdat de financiële en economische competentie verbonden zijn in de eindtermen zet het onderzoeksteam ook in op de economische competentie. Ze onderzoeken ook hiervoor innovatief materiaal en kunnen daarbij jullie hulp gebruiken.
- Tweede trimester schooljaar 2019-2020
- Voor alle leerlingen uit de tweede en derde graad secundair onderwijs
- Voor alle leerkrachten uit de tweede en derde graad secundair onderwijs
Ik wil graag de innovatieve bedrijfssimulatie testen.
De bedrijfssimulatie gaat in op de eindtermen rond ‘De werking van ondernemingen en organisaties en hun maatschappelijke rol’. Deze is ontworpen voor leerlingen uit de tweede en derde graad. In lijn met de verwachte leerlijn verkent het lesmateriaal de beslissingen van ondernemingen en organisaties rekening houdend met aspecten zoals kosten, opbrengsten, resultaat, concurrentie, en werkgelegenheid. Verder introduceert het bij de leerlingen de maatschappelijk rol van ondernemingen en organisaties, en de impact van actuele ontwikkelingen op beslissingen van ondernemingen en organisaties.
Tijdens ongeveer 4 lesuren werken uw leerlingen met een innovatieve bedrijfssimulatie. Tijdens deze bedrijfssimulatie liggen beslissingen van een fictief bedrijf in de handen van de leerlingen. Hierbij dienen leerlingen de productie, logistiek, marketing, administratie, en personeel te beheren om vooropgestelde doelen te bereiken. Leerlingen die het bedrijf het beste laten functioneren, kunnen een Spotify abonnement winnen.
Via deze link kan je alvast een voorsmaakje van het lesmateriaal vinden.
Aangezien we evalueren of het lesmateriaal de financiële en economische competenties van leerlingen effectief verhoogt, vragen we op voorhand en bij afloop de leerlingen om een korte vragenlijst in te vullen. Het onderzoeksteam daagt jullie uit: want leraren die de lesinstructies nauwgezet opvolgen, maken bovendien kans om een van hun 10 boekenbonnen te winnen ter waarde van 30 euro.
Heeft u interesse om met het lesmateriaal aan de slag te gaan? Vul dan zo snel mogelijk, en uiterlijk voor 25 januari 2020 het contactformulier in. Aangezien het om digitaal lesmateriaal gaat, is het belangrijk om de contactgegevens van alle deelnemende leraren op te geven.
Leerkrachten die zich inschrijven voor het project en hun persoonsgegevens via het invulformulier registeren, geven deze persoonsgegevens rechtstreeks aan de KU Leuven die deze gegevens verzamelt en verwerkt. Voor meer informatie over de verwerking van persoonsgegevens door Wikifin (de FSMA), gelieve ons privacybeleid te raadplegen.
LOPEND - Ronde 5: Nieuw lesmateriaal voor de 2de graad van het secundair
- Eerste trimester schooljaar 2019-2020
- Voor alle leerlingen uit de tweede graad secundair onderwijs
- Voor alle leerkrachten uit de tweede graad secundair onderwijs
Het te testen lesmateriaal voor het eerste trimester van schooljaar 2019-2020 gaat over de rol die de overheid heeft op de arbeidsmarkt. Het is ontworpen voor alle leerlingen uit de tweede graad. In lijn met de verwachte leerlijn verkent het lesmateriaal de rol die de overheid heeft op de arbeidsmarkt. Het introduceert bij de leerlingen de werking van de sociale zekerheid; sociaal overleg, vakbondswerking en overheidsingrijpen; de gevolgen van actuele evoluties zoals migratie, vergrijzing, knelpuntberoepen en inkomensongelijkheid op de arbeidsmarkt en sociale zekerheid.
Het totale lespakket wordt aangeboden op een website via de innovatieve werkvorm van een ‘urban trail’. Tijdens deze urban trail brengen leerlingen een virtueel bezoek aan verschillende overheidsinstellingen in Brussel. Leerlingen doorlopen de lessen op eigen tempo in groepjes van twee. Leerlingen die de opdrachten snel en correct oplossen, zullen verder uitgedaagd worden, terwijl leerlingen die moeilijkheden ondervinden meer uitleg krijgen. Tijdens het doorlopen van het lesmateriaal krijgen leerlingen ook aangepaste feedback over hun correcte en foute antwoorden.
Voor het lesmateriaal is er per twee leerlingen een pc nodig. Het lesmateriaal neemt ongeveer 4 lesuren in beslag. Aangezien we willen evalueren of dit lesmateriaal de financiële geletterdheid van leerlingen effectief verhoogt, vragen we op voorhand en bij afloop aan zowel de leerkracht als de leerlingen om enkele korte vragenlijsten in te vullen.
We onderzoeken ook hoe ouders hun kinderen kunnen helpen om hun financiële geletterdheid te verbeteren. Hiervoor vragen we om twee korte vragenlijsten aan de ouders te bezorgen.
Alle deelnemende leraren die alle lesinstructies nauwgezet opvolgen maken kans om een van de 10 boekenbonnen te winnen ter waarde van 35 euro.
Meer informatie over de lessen vind je in volgend filmpje.
Heb je interesse om in de toekomst deel te nemen en wil je graag op de hoogte gehouden worden van dit project: registreer je dan snel.
AFGESLOTEN - Ronde 1: lesmateriaal voor het tweede jaar van de eerste graad
Het project ‘Financial Literacy @ School’ biedt innovatief lesmateriaal aan voor het tweede jaar van de eerste graad. De inschrijvingen hiervoor zijn ondertussen afgesloten.
AFGESLOTEN - Ronde 2: lesmateriaal voor het eerste jaar van de tweede graad
Ronde 2 van het project ‘Financial Literacy @ School’ biedt innovatief lesmateriaal aan voor het eerste jaar van de tweede graad. De inschrijvingen hiervoor zijn ondertussen afgesloten.
AFGESLOTEN - Ronde 3: lesmateriaal en professionaliseringstraject financiële educatie
Het project ‘Financial Literacy @ School’ biedt innovatief lesmateriaal aan voor leerlingen van het 2de en 3de jaar secundair en een digitaal professionaliseringstraject voor leerkrachten. De inschrijvingen voor ronde 3 van Financial Literacy @ School (schooljaar 2018-2019) zijn afgesloten.
AFGESLOTEN - Ronde 4: lesmateriaal over het thema de overheid
- Tweede of derde trimester schooljaar 2018-2019
- Voor leerlingen van het 1ste en 2de jaar van de eerste graad secundair onderwijs
De inschrijvingen voor ronde 4 van Financial Literacy @ School (schooljaar 2018-2019) zijn afgesloten.