De fiscaliteit van gehuwden
Huwen
Of je huwt of niet, zorgt er niet noodzakelijk voor dat je onder een voordeliger belastingstelsel valt.
De fiscus maakt een onderscheid tussen alleenstaanden, enerzijds, en gehuwden of wettelijk samenwonenden, anderzijds. Alleenstaanden vullen een individuele belastingaangifte in, gehuwden en wettelijk samenwonenden een gezamenlijke belastingaangifte.
Concreet betekent dit dat jullie bij een huwelijk (ongeacht het gekozen huwelijksvermogensstelsel, nl. scheiding van goederen of gemeenschap van goederen):
- In het jaar waarin jullie trouwen als alleenstaanden worden beschouwd. Jullie moeten dus elk een eigen belastingaangifte invullen, en worden apart belast.
- De daaropvolgende jaren een gezamenlijke belastingaangifte indienen.
Huwelijksquotiënt
Om de fiscale druk voor sommige gehuwde koppels te verlichten, voerde de wetgever het huwelijksquotiënt in. Stel: je partner heeft geen of een erg laag beroepsinkomen. Dankzij het huwelijksquotiënt kan een deel van je beroepsinkomen – fiscaal gezien – aan je partner worden toegerekend. Daardoor zal het totale belastingbedrag dat jullie moeten betalen, lager liggen dan het totale belastingbedrag dat jullie zouden betalen als de fiscus jullie beide als alleenstaanden zou beschouwen. Het huwelijksquotiënt doet de aanslagvoet dus dalen. Dit is een voordeel dat de fiscus je automatisch toekent: je hoeft er dus niet om te vragen.
Belastingverminderingen
Wanneer gehuwden samen een hypothecaire lening afsluiten, mogen zij, binnen de wettelijk vastgestelde grenzen, vaak vrij kiezen hoe ze de leninglasten (kapitaalaflossing, intresten en premies voor de levensverzekering in de korf voor de woonbonus) onderling verdelen bij hun belastingaangifte.
Bij de wooncheque (« chèque habitat ») in Wallonië kunnen gehuwden niet beslissen hoe ze die leninglasten onderling verdelen. Dat zal steeds gebeuren in functie van ieders eigendomsaandeel in het goed.
Kinderen ten laste
Het eerste jaar waarin jullie gehuwd zijn, beschouwt de belastingadministratie jullie nog als alleenstaanden. Als jullie samen al een kind hebben, kan slechts een van jullie beide dat kind ten laste nemen.
Vanaf het jaar daarna komt(en) het(de) gezamenlijke kind(eren) ten laste van het gezin, omdat jullie vanaf dan een gezamenlijke belastingaangifte invullen.
Scheiden
Wie betaalt de belastingen? Wie ontvangt de terugbetalingen? Dat hangt af van jullie situatie: zijn jullie feitelijk gescheiden of zijn jullie van tafel en bed gescheiden?
Jullie zijn feitelijk gescheiden
Jullie zijn feitelijk gescheiden als jullie niet meer met elkaar samenwonen. Jullie huwelijk wordt echter niet ontbonden en jullie vermogen wordt niet onderling verdeeld. Jullie blijven dus gehuwd, met alle gevolgen van dien op het vlak van rechten, verplichtingen, erfenis, levensverzekering, … Er is slechts één uitzondering: als de familierechtbank dringende en voorlopige maatregelen neemt.
Het eerste jaar van de feitelijke scheiding vullen jullie een gezamenlijke belastingaangifte in.
Voorbeeld: Jullie zijn gehuwd, maar in maart 2024 komt er een feitelijke scheiding
Een van jullie twee verlaat dus de gezinswoning en verandert van adres. Voor de belastingaangifte die jullie in juni 2025 moeten invullen voor het inkomstenjaar 2024, telt jullie gezinssituatie op 1 januari 2025. Jullie leefden toen al gescheiden van elkaar, maar in het eerste jaar van jullie feitelijke scheiding moeten jullie toch nog een gezamenlijke belastingaangifte invullen.
Als er voor het jaar van de feitelijke scheiding nog belastingen moeten worden betaald, kan de fiscus daarvoor in beginsel zowel bij jou als bij je echtgeno(o)t(e) aankloppen, omdat jullie voor het eerste jaar van de feitelijke scheiding een gezamenlijke belastingaangifte invullen. Jullie zijn immers niet officieel uit de echt gescheiden.
Om praktische redenen of bij meningsverschillen tussen de toekomstige ex-partners, kan de belastingadministratie echter toestaan dat jullie twee afzonderlijke belastingaangiften indienen. De belastingen worden dan wel een laatste maal berekend alsof het een gezamenlijke belastingaangifte betrof, onder meer om de uitgaven te kunnen optimaliseren. Opgelet: jullie moeten die afzonderlijke belastingaangiften zelf op voorhand bij de fiscus aanvragen. Dat geldt ook voor de splitsing van de belastingen die eventueel moeten worden bijbetaald. De belastingadministratie zal jullie dus allebei op individuele basis belasten. Toch moeten jullie samen opdraaien voor de belastingschuld die elk van jullie dat jaar heeft.
Als jullie de daaropvolgende jaren feitelijk gescheiden blijven, vullen jullie allebei een individuele belastingaangifte in.
Welke elementen in de belastingaangifte kunnen veranderen?
Ben je niet langer wettelijk samenwonend of gehuwd, dan verlies je het voordeel van het huwelijksquotiënt (bij een laag inkomen). Als je daar eerder recht op had natuurlijk.
Personen met een zeer lagen inkomen worden niet belast: iedereen beschikt over een belastingvrije som. Dat bedrag hangt af van je gezinssituatie en onder meer van het feit of je kinderen ten laste hebt.
Elk kind ten laste doet de belastingvrije som stijgen. Indien de kinderen na de scheiding ten laste komen van jou, kan je belastingvrije som stijgen.
Aanpassing van de bedrijfsvoorheffing
Breng je werkgever ervan op de hoogte dat je gescheiden bent of niet meer wettelijk samenwoont: hij zal daarmee rekening houden bij de berekening van je bedrijfsvoorheffing. Je zal merken dat je nettoloon daardoor verandert.
Je bent gescheiden van tafel en bed
Bij een scheiding van tafel en bed wordt jullie gezamenlijke leven opgeschort, maar wordt jullie huwelijk niet ontbonden. Het belangrijkste gevolg is dat al jullie goederen en ook jullie gezamenlijke vermogen bij notariële akte worden gescheiden. Jullie leven als juridisch gescheiden personen, maar blijven op burgerrechtelijk vlak getrouwd.
Voor de belastingaangifte worden jullie als alleenstaanden beschouwd.
Je echtgeno(o)t(e) overlijdt: je bent weduwe/weduwnaar
In het jaar waarin één van de partners overlijdt, kan de weduwe/weduwnaar kiezen voor een gezamenlijke belastingaangifte of voor twee individuele belastingaangiftes.
De inkomsten van de overledene tijdens het jaar van overlijden moeten immers worden aangegeven en er moeten inkomstenbelastingen op worden betaald. Het kan nuttig zijn om vergelijkingen en berekeningen te maken alvorens definitief voor een of twee belastingaangiften te kiezen. Een gezamenlijke belastingaangifte aanvragen blijkt vaak interessanter als een van beide partners een klein of geen beroepsinkomen ontvangt, en wel omwille van het huwelijksquotiënt, dat enkel in het kader van een gezamenlijke belastingaangifte wordt toegepast.