We maken een onderscheid naargelang je getrouwd bent of wettelijk of feitelijk samenwoont.

Als je wettelijk of feitelijk samenwoont:

Als je wettelijk samenwoont of feitelijk samenwoont, behoudt iedere samenwonende zijn eigen inkomsten en zijn eigen goederen. Bij een scheiding zal er dus geen verdeling plaatsvinden zoals bij een huwelijk. Samenwoners kunnen wel een en ander regelen door middel van een samenlevingsovereenkomst. 

Als je getrouwd bent:

De berekening van het nettovermogen van een getrouwde persoon, hangt af van het huwelijksstelsel dat het koppel heeft gekozen. Hierna bespreken we de drie mogelijkheden naargelang jullie gekozen hebben voor (1) het stelsel van gemeenschap van goederen, (2) het stelsel van algehele gemeenschap van goederen of (3) het stelsel van scheiding van goederen. Hou er rekening mee dat je huwelijkspartner ook een van je erfgenamen is of misschien zelfs je enige erfgenaam.

1. Stel dat jullie in jullie huwelijkscontract geopteerd hebben voor het stelsel van ‘gemeenschap van goederen’. Als koppels ervoor kiezen om geen huwelijkscontract op te maken, is het dit stelsel dat geldt.

Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen eigen vermogen en gemeenschappelijk vermogen:

• je ‘eigen vermogen’ is
  • alles wat je vóór je huwelijk al bezat,
  • alles wat je na je huwelijk gekregen of geërfd hebt.
• het ‘gemeenschappelijk vermogen’ bestaat uit:
  • alle inkomsten van elke partner (loon, roerende inkomsten, ...),
  • alles wat jullie samen hebben gekocht.
     

In dit stelsel krijgen je erfgenamen je eigen vermogen en de helft van het gemeenschappelijk vermogen. Je huwelijkspartner behoudt zijn eigen bezittingen en de andere helft van het gemeenschappelijk vermogen (als er daarover geen bijzondere bepalingen in het huwelijkscontract staan).

2. Hebben jullie bij de notaris gekozen voor een huwelijkscontract met algehele gemeenschap van goederen? Dan maken alle goederen – en dus ook alles wat je vóór je huwelijk al bezat – deel uit van het gemeenschappelijk vermogen, op enkele zeldzame uitzonderingen na. Er is dan geen eigen vermogen.

In dat geval krijgen je erfgenamen de helft van het gemeenschappelijk vermogen. De andere helft blijft eigendom van je huwelijkspartner, tenzij er in jullie huwelijkscontract iets anders is geregeld.

3. Hebben jullie bij de notaris een huwelijkscontract met scheiding van goederen afgesloten, dan is er geen gemeenschappelijk vermogen.

In dit stelsel krijgen je erfgenamen uitsluitend je eigen bezittingen. Als jullie bijvoorbeeld samen een huis hebben gekocht, dan is elke partner in principe eigenaar van de helft van dat huis.

Wanneer iemand sterft, moet de waarde van al zijn goederen worden geschat en moet er aangifte van de nalatenschap worden gedaan.

De erfgenamen mogen zelf de waarde van de goederen schatten. Ze zijn niet verplicht om daarvoor een expert in te schakelen. Ze kunnen dat wel doen als ze de waarde van de goederen niet kennen. De schatting van een goed moet overeenstemmen met de marktprijs ervan. Erfgenamen mogen de waarde van een goed – bijvoorbeeld een huis – nooit opzettelijk lager schatten om er minder successierechten op te betalen. De belastingadministratie kan controles uitvoeren en de schatting herzien die in de aangifte voor de successierechten werd gedaan. Daarbij kan ze boetes en nalatigheidsintresten opleggen.

Vooral voor onroerende goederen is zelf een schatting maken niet altijd evident. Een te lage schatting kan bij een controle leiden tot een (grote) belastingverhoging, zodat hier veilig gespeeld moet worden.

Daarom kunnen erfgenamen voor onroerende goederen in België een schatting vragen aan de belastingadministratie. In de praktijk zijn het onafhankelijke landmeters-experten die, in samenwerking met de belastingadministratie, een schatting maken van het onroerend goed. Die schatting is bindend als de erfgenamen een landmeter-expert aanstellen die een bepaalde kwaliteitscharter heeft ondertekend. Daarna kunnen noch de belastingadministratie, noch de erfgenamen terugkomen op de waarde die de expert heeft vastgelegd.