De index: de barometer van de markt
Een index raadplegen is een uitstekende manier om na te gaan hoe het met een bepaalde markt, een bepaalde sector, over een bepaalde periode gaat. Als je bijvoorbeeld wil weten hoe de Brusselse beurs het dit jaar doet, kijk je naar het verloop van de Bel 20 sinds 1 januari. Die korf van 20 aandelen weerspiegelt weliswaar niet het verloop van alle aan de Brusselse beurs genoteerde aandelen - dat zijn er meer dan 200 - maar geeft wel een representatief beeld van de marktevolutie.
Aandelenindexen
De eerste markten die werden gevolgd door een index waren de aandelenmarkten. De oudste, en misschien wel de meest bekende index is de Dow Jones Industrial Average. Die werd in 1896 voor het eerst gepubliceerd en geldt nog steeds als een maatstaf voor de Amerikaanse aandelenbeurzen. Vandaag worden er tienduizenden indexen gepubliceerd, niet alleen voor alle internationale aandelenmarkten, maar ook voor obligaties, grondstoffen, afgeleide producten en zo verder. Die indexen worden opgesteld door gespecialiseerde ondernemingen. Enkele bekende internationale spelers zijn Dow Jones, Standard & Poor’s en MSCI.
De index moet representatief zijn.
Het is uiteraard belangrijk dat een index een zo getrouw mogelijk beeld geeft van de evolutie van de markt of activaklasse die wordt gevolgd. Daarom nemen bepaalde indexen veel meer effecten in hun berekening op dan andere. De Dow Jones Industrial Average neemt slechts 30 aandelen die noteren aan de New York Stock Exchange (NYSE) in aanmerking, terwijl de Standard & Poor’s 500 een staal van 500 aan diverse Amerikaanse beurzen- waaronder de NYSE en de NASDAQ-genoteerde aandelen in de berekening opneemt.
Niet alleen het aantal effecten in de index speelt een rol. Sommige aandelenindexen – onder meer de Bel 20 – geven een zwaarder gewicht aan aandelen met een hoge marktkapitalisatie, de aandelenkoers vermenigvuldigd met het aantal aandelen in omloop.
Tenslotte kan de indexberekenaar de dividenden van de aandelen (of de coupons, als het om een obligatie-index gaat) al dan niet in aanmerking nemen. Wordt dat niet gedaan, dan spreken we van een prijsindex. Wordt er aangenomen dat de dividenden en eventuele andere inkomsten herbelegd worden, dan hebben we te maken met een total return index.
Weetje
De hele kunst is om voor de index een wiskundig model uit te kienen dat een zo hoog mogelijke graad van statistische relevantie bereikt, zonder de bruikbaarheid en de leesbaarheid naar de achtergrond te dringen.
Indexen per land, thema of sector
Indexen zijn niet alleen geografisch georganiseerd, maar kunnen ook opgebouwd zijn volgens een bepaalde activiteitensector of volgens een thema. Zo zijn er indexen die de telecommunicatiesector of de farmaceutische sector volgen terwijl andere indexen georganiseerd zijn volgens een beleggersthema, zoals circulaire economie, artificiële intelligentie, waterzuivering …
Waarom bestaan er eigenlijk indexen?
Indexen zijn niet alleen een manier om de prestaties van een bepaalde markt in de gaten te houden, ze zijn ook nuttig om een idee te krijgen van hoe een bepaalde belegging het gedaan heeft in vergelijking met een markt.
Stel dat je een aantal Belgische aandelen in portefeuille hebt. Sinds het begin van het jaar is de waarde van die aandelen met 8 % gestegen. Dat lijkt op het eerste zicht een meer dan behoorlijk resultaat. Maar stel dat de graadmeter van de Belgische beurs, de Bel 20, over dezelfde periode met 9 % is geklommen. Dan hebben je aandelen het minder goed gedaan dan de referentie-index of benchmark en zal je het resultaat van je belegging met andere ogen bekijken.
Dat is meteen ook de reden waarom alle beleggingsfondsen een benchmark hanteren om de prestaties van de portefeuille af te toetsen. De absolute prestatie – de evolutie van een beleggingsinstrument op zich – ruimt de plaats voor de relatieve prestatie van een beleggingsinstrument in vergelijking met een representatieve referentie-index. Een meer objectieve beoordeling wordt dan mogelijk.
De benchmark wordt vermeld op de informatiefiche van het beleggingsfonds.