Wat te doen als iemand sterft?

Wat moet je doen in de eerste uren na het overlijden?

Bij een overlijden komt heel wat kijken. Je moet meteen een aantal stappen zetten.

1. Laat een arts het overlijden vaststellen

In België moet een overlijden door een arts worden vastgesteld. Bij een overlijden in het ziekenhuis gebeurt dat automatisch. Maar als de persoon niet in het ziekenhuis sterft, moet je zelf een dokter laten komen. Die maakt dan een overlijdensakte op.

2. Contacteer een begrafenisondernemer

De begrafenisondernemer neemt meteen enkele administratieve formaliteiten van je over. Hij ontfermt zich ook over het lichaam van de overledene.

Je sluit met de begrafenisondernemer een contract af waarin staat wat hij allemaal doet, ook de kosten van de begrafenis worden daarin opgenomen. De begrafeniskosten worden betaald met (een deel van) de nalatenschap van de overledene. Volstaat die niet, dan moeten de erfgenamen de uitvaart betalen.

3. Geef het overlijden aan bij de gemeente

Met het overlijdensattest van de dokter ga je naar de dienst burgerlijke stand van de gemeente waar de persoon overleden is en van de gemeente waar de begrafenis plaatsvindt. Meestal neemt de begrafenisondernemer deze taak van je over. Daarvoor heeft die wel volgende documenten nodig:

• De overlijdensakte van de arts
• De identiteitskaart van de overledene
• Eventueel zijn/haar trouwboekje
• Eventueel zijn/haar rijbewijs
• De identiteitskaart van de aangevers/getuigen, in de praktijk is dit meestal de begrafenisondernemer
• Eventueel een aanvraag tot crematie

Op basis van deze aangifte maakt de gemeente een overlijdensakte op. Vraag een paar kopieën (ook een uittreksel of afschrift genoemd) van dit document. Je hebt zo’n overlijdensakte nodig om de formaliteiten te regelen bij de bank, de verzekeringen, het ziekenfonds en de notaris.

Welke administratieve formaliteiten moet je daarna doorlopen?

1. Contacteer de bank

De familie van de overledene is verplicht om elke bank waar hij of zij een rekening of kluis had te verwittigen. De bank blokkeert dan onmiddellijk al zijn of haar rekeningen, waarna ze de rekeningstanden doorgeeft aan de Administratie van het Kadaster, de Registratie en de Domeinen. Die laatste int de successierechten.

Opgelet: Met het blokkeren van de rekeningen worden alle domiciliëringen en de doorlopende betaalopdrachten stopgezet. Hou er rekening mee.

De bank blokkeert tevens de rekeningen van de huwelijkspartner. Ben je gehuwd met scheiding van goederen? Leg dan je huwelijkscontract voor en de bank deblokkeert meteen je rekeningen.

Om de rekeningen te laten deblokkeren, moet je aantonen wie de erfgenamen zijn. Ze worden opgenomen in het attest van erfopvolging, dat je kan krijgen bij het registratiekantoor. Of je vraagt een akte van erfopvolging bij je notaris.

Het kan soms even duren voordat de rekeningen gedeblokkeerd worden. In afwachting daarvan kan de bank een aantal betalingen laten doorgaan, zoals de kosten voor de begrafenis. Erfgenamen hebben ook recht op een voorschot op het saldo dat op de geblokkeerde rekeningen staat. Het bedraagt maximum de helft van de tegoeden of 5000 euro. Om wat makkelijker te werken in deze periode, kan je best een nieuwe rekening openen waarvoor dan geen enkele beperking geldt.

2. Vraag raad aan een notaris

Het is niet verplicht om bij een notaris aan te kloppen maar meestal is het wel aangeraden. De notaris kan nagaan of er een testament is. Maar zelfs als dat er niet is, kan hij nuttig zijn. Hij verzamelt alle informatie over de nalatenschap en hij kan aan de hand daarvan de erfgenamen adviseren om de nalatenschap te aanvaarden of niet.

Het is belangrijk om de aangifte van nalatenschap correct in te vullen. Het geven van verkeerde (of laattijdige) informatie wordt bestraft met boetes in de vorm van belastingverhogingen. Vandaar dat een bezoek aan de notaris vaak aan te raden valt. Bovendien is de notaris ook de persoon die de erfenis kan vereffenen en verdelen.

3. Organiseer de uitvaart

Meestal laat je dat over aan de begrafenisondernemer. Hij volgt je instructies of die van de overledene op. Ga na of de overledene een uitvaartverzekering heeft genomen.

Wat met de begrafeniskosten?

Een uitvaart is duur. De kosten lopen al snel op tot 3000 à 7000 euro. Ze worden steeds met de erfenis betaald, tenzij de overledene een uitvaartverzekering had genomen.

Bewaar alle documenten en facturen van de begrafeniskosten (de begrafenisondernemer, het drukwerk, de koffietafel, de bloemen ...). Soms betaalt het ziekenfonds, een verzekeringsmaatschappij of zelfs de werkgever van de overledene bepaalde kosten geheel of gedeeltelijk terug. In elk geval kan je de kosten inbrengen bij de aangifte van de nalatenschap. Dat vermindert de erfbelasting die betaald moet worden.