Wikifin is een initiatief van de

Wikifin is een initiatief van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten. Lees meer over Wikifin.

parents-sofa-children-playing.jpg
Aangepast op

Wat is financiële educatie?

Op deze pagina

Financiële educatie is zoveel meer dan zakgeld of spaargeld

Financiële educatie reikt de burger de nodige sleutels aan voor een beter begrip van dagelijkse geldzaken en stelt hem in staat om op elk levensmoment weloverwogen financiële keuzes te maken. Voorbeelden van zulke momenten: een evenwichtig budget opstellen, de aankoop van een woning financieren, sparen voor de opvoeding van de kinderen, zijn pensioen voorbereiden ...

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) definieert "financiële educatie" als volgt:

“Het proces waarbij consumenten en/of beleggers hun inzicht in [kennis van] financiële producten, concepten en risico's verbeteren en, door middel van informatie, begeleiding en/of objectieve adviezen, de nodige vaardigheden en het vereiste vertrouwen ontwikkelen om bewuster te worden van financiële risico's en opportuniteiten, om doordachte keuzes te maken, om beter op de hoogte te zijn van assistentiemogelijkheden en om andere effectieve maatregelen te nemen om hun financiële welzijn te verbeteren” (vrije vertaling).

Een kind vergezeld van zijn familie betaalt aan de kassa van een supermarkt

Financiële educatie thuis

Ouders - en volwassenen in het algemeen - spelen een cruciale rol bij de financiële educatie van kinderen. En hoe vroeger ze daarmee beginnen, hoe beter. Je hebt geen ellenlange uiteenzettingen over het belang van geld nodig om je kinderen de juiste geldreflexen aan te leren. Je kan dit beter praktisch en concreet aanpakken:

  • Koop een spaarpot voor je jongste kinderen, dat is een goed begin om hen te leren sparen en om uit te leggen waarvoor spaargeld dient.
  • Leg aan je kind het verschil uit tussen wat het nodig heeft en waar het zin in heeft. Voor kinderen van 6 tot 10 jaar is het verhaal over “de pen van Julie” bijvoorbeeld erg geschikt. Lees het samen en je zal zien hoe leerrijk het is.
  • Open samen een spaarrekening bij de bank, zodat je kind begrijpt waar zijn spaargeld terechtkomt als het dat op die rekening stort.
  • Moedig je kind aan om te sparen, zodat het de fiets van zijn dromen of een smartphone kan kopen. Zo leert je kind niet alleen om geduldig te zijn, maar ook wat de waarde van geld is.
  • Help je kind bij zijn zoektocht naar een eerste studentenjob, zodat het leert dat “geld niet aan de bomen groeit”.

Je kan deze lijst zelf aanvullen met momenten uit het dagelijkse leven die geschikt zijn om de waarde van geld aan kinderen en tieners uit te leggen, bv. als je boodschappen doet in de supermarkt of als je kind een brief schrijft naar de Kerstman.

Wikifin-tips

  • Gebruik dagdagelijkse momenten om te werken aan de financiële educatie van je kinderen: als je boodschappen doet in de supermarkt, als je kind een brief schrijft naar de Kerstman, als jullie samen het bedtijdverhaaltje over “de pen van Julie” lezen, als jullie een nieuw paar schoenen kiezen binnen een bepaald budget ...
  • Zoek je praktische tips om kinderen te leren sparen? Meer informatie.
  • Zoek je tips om jonge studenten te leren om de juiste vragen te stellen als ze een kot gaan huren? Meer informatie.
  • Wat moet je doen als je kind het ouderlijk huis verlaat om alleen te gaan wonen? Meer informatie.

Financiële educatie op school

Ook het onderwijs ziet het belang in van financiële educatie. Daarom integreert het financiële geletterdheid op steeds bredere schaal in het schoolcurriculum.

In Vlaanderen

In januari 2018 keurde het Vlaams Parlement een nieuw decreet goed dat de contouren van de eindtermen herdefinieert en de sleutelcompetenties vastlegt die in de eindtermen van het secundair onderwijs aan bod moeten komen.

De autoriteiten definieerden zestien sleutelcompetenties die de Vlaamse leerlingen moeten beheersen om in een snel en steeds evoluerende maatschappij te kunnen leven. Een van de nieuwe sleutelcompetenties is de "economische en financiële competentie".

De hervorming van de eindtermen voor de 1ste graad secundair is ingegaan op 1 september 2019.

De eindtermen voor de 2de en 3de graad werden intussen vernietigd door het Grondwettelijk Hof. Een nieuw akkoord werd goedgekeurd in juli 2023. Daarin werden de eindtermen voor de 2de en 3de graad herwerkt en beperkt tot minimumdoelen, geldig vanaf 1 september 2023. De specifieke minimumdoelen zijn een versobering ten opzichte van de oude eindtermen, waarbij de nadruk ligt op kwaliteit in plaats van kwantiteit.

Een van de gevolgen hiervan is de verdwijning van de “economische en financiële competentie” uit de 2de graad. Dit betekent dat leerlingen die niet kiezen voor een economische richting enkel in de 1ste en 3de graad les zullen krijgen over geldzaken.

Een aantal onderwerpen die aan bod komen in de “economische en financiële competentie”:

1ste graad

  • Gebruik, kosten en risico’s van betaalmiddelen en verkoopkanalen
  • Consumptiegedrag en beïnvloedingsfactoren
  • Persoonlijk budget
  • Inkomsten en uitgaven van de overheid

3de graad

  • Risico en rendement van spaar- en beleggingsvormen
  • Arbeidsovereenkomst
  • Verzekeringen
  • Kredieten

In de Federatie Wallonië-Brussel

Eind 2013 richtten de autoriteiten van de Federatie Wallonië-Brussel (FWB) een stuurcomité (comité de pilotage) op. Dat comité kreeg de opdracht financiële educatie en verantwoord consumeren te integreren in het schoolcurriculum in de FWB. In een eerste stadium werkte het comité aan de omkadering van de door Wikifin ontwikkelde pedagogische tools. Die tools zijn in de klas getest met de steun van de Koning Boudewijnstichting. Daarna zijn ze ter beschikking gesteld van alle leerkrachten via een gespecialiseerd gratis platform: www.wikifin.be/nl/wikifin-school.

In 2016 bevestigde een resolutie van het Parlement van de FWB over de uitbouw van financiële educatie en verantwoord consumeren de werkzaamheden van het stuurcomité. Die resolutie pleit voor de transversale integratie van financiële educatie en verantwoord consumeren in het schoolcurriculum.

Vanaf het schooljaar 2022 hebben de resolutie en de door het stuurcomité geboekte vooruitgang bijgedragen tot de integratie van het thema "financiële educatie en verantwoord consumeren" in de nieuwe leerdomeinen (« domaines d’apprentissage ») die het Pacte pour un enseignement d’excellence definieert. Die nieuwe leerdomeinen zijn georganiseerd rond 9 thema’s van de algemene sectie (“tronc commun”) van het eerste jaar lager onderwijs tot het derde jaar secundair onderwijs: Frans,  artistieke en culturele opvoeding, moderne talen, wiskunde, wetenschappen, manuele, technische en digitale  opvoeding, geschiedenis, aardrijkskunde, economische en sociale vorming, filosofische en burgerlijke opvoeding, lichamelijke en gezondsheidsopvoeding. Deze thema’s van de gemeenschappelijke richting zullen jaar na jaar op geleidelijke basis worden ingevoerd.  

    Wikifin-tips

    • Op www.wikifinschool.be stelt Wikifin diverse pedagogische tools gratis ter beschikking die als inspiratiebron kunnen dienen voor leerkrachten inzake financiële educatie.
    • Het Wikifin Lab in Brussel biedt leerlingen van het secundair onderwijs de mogelijkheid om meer te leren over geld en om hun kritische geest aan te scherpen via een interactief parcours dat ze afleggen onder begeleiding van animatoren.