Hoe selecteer je het juiste duurzame product?

Je besluit staat vast: je wil een duurzaam financieel product kopen. Nu volgt een delicate keuze: welk van de aangeboden financiële producten kies je? Hoe maak je die keuze en ben je zeker dat het gekozen product echt bij je sociale, ethische en milieuoverwegingen aansluit?

Kijk daarbij naar de volgende elementen:

1. De naam van het product
2. De financiële kenmerken van het product
3. De ingezette middelen om de duurzaamheidsdoelstelling van het product te verwezenlijken
4. Het eventuele duurzaamheidslabel van het product

De naam van het product

Duurzame financiële producten of financiële producten met ten minste één of meer duurzame kenmerken kan je herkennen aan hun naam (hoewel de benaming "duurzaam" niet bij wet wordt toegekend). Soms worden ze "SRI"-producten ("socially responsible investing" of "maatschappelijk verantwoord beleggen") of "ESG"-producten ("environmental, social and governance" of "leefmilieu, maatschappelijk engagement en deugdelijk bestuur") genoemd.

De naam van duurzame producten bevat soms ook termen die aangeven op welk thema ze precies focussen. Bevat de naam van een fonds het woord "klimaat", dan is het mogelijk dat het fonds in het kader van zijn selectiestrategie ondernemingen uitsluit die bijdragen aan de klimaatopwarming. Het woord "sociaal" in de naam van een product geeft op zijn beurt een aanwijzing dat extra aandacht uitgaat naar arbeidsvoorwaarden en sociale gelijkheid in de ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd.

Bekijk echter niet alleen de naam van de producten: dat is slechts de eerste stap van je analyse. Je moet ook de begeleidende documenten analyseren om te zien hoe het product bijdraagt aan de verwezenlijking van de duurzame doelstelling of de ESG-kenmerken.

De financiële kenmerken van het product

Bij de financiële kenmerken van het product bepaal je welk soort financieel product je wil kopen. Let daarbij onder meer op de financiële risico’s die aan elk financieel product verbonden zijn. Duurzame producten vind je in vele categorieën van financiële producten. In hoofdzaak kan je de volgende duurzame producten onderscheiden:

• Duurzame beleggingsfondsen. Hun werking is te vergelijken met die van klassieke beleggingsfondsen, maar ze houden bij de selectie van activa rekening met bijkomende duurzame criteria. Dit is het meest gangbare product op de Belgische markt. Interessant is dat je kan zien wat er in de activaportefeuille van het fonds zit, bijvoorbeeld omdat dit wordt toegelicht in het jaarverslag. Verder kan je zien welke ondernemingen werkelijk worden gefinancierd als je in deze fondsen belegt. Zo kan je gemakkelijk beoordelen of je in de economische activiteiten van die ondernemingen wenst te beleggen.
• Duurzame spaarrekeningen. De gelden op deze spaarrekeningen worden na storting belegd in of uitgeleend aan duurzame ondernemingen of activiteiten. Het is een zekere belegging omdat ze door het depositogarantiefonds wordt beschermd. In België bieden echter weinig banken dit soort belegging aan.
• Aandelen van organisaties die inzetten op duurzame ontwikkeling. Sommige organisaties beleggen de ingezamelde gelden in verenigingen of ondernemingen die maatschappelijke of milieudoelstellingen nastreven. Het behaalde rendement wordt meestal onder de beleggers en de organisatie verdeeld. Soms ligt het rendement ook elders: de doelstelling van sommige instellingen van openbaar nut wordt door de overheid erkend. Onder bepaalde voorwaarden kan de aankoop van hun aandelen je een fiscaal voordeel opleveren.
• "Green bonds" of groene obligaties. Ze lijken op klassieke obligaties, maar de emittent – een overheid, een bank, een onderneming – verbindt zich ertoe om de ingezamelde gelden te beleggen in duurzame projecten. Het Engelse woord "green" – groen – geeft aan dat de emittenten via deze obligaties projecten financieren waarmee ze hun ecologische voetafdruk kunnen beperken. Daarnaast zijn er nog andere soorten duurzame obligaties waarbij de projecten worden geselecteerd op basis van hun sociale overwegingen en overwegingen rond behoorlijk bestuur. Projecten die worden gefinancierd met kapitaal dat via de verkoop van deze obligaties wordt opgehaald, kunnen gedetailleerd worden voorgesteld in een verslag dat aan het einde van elk jaar wordt gepubliceerd. Dit is echter niet verplicht. Het is aangeraden om na te gaan of de emittent zich engageert om dit te publiceren.

De ingezette middelen om de duurzaamheidsdoelstelling van het product te verwezenlijken

De verschillende strategieën rond productbeheer laten je toe te controleren of een financieel product aan je verwachtingen kan voldoen. Het gaat daarbij om de middelen die de productbeheerder – die je geld tussen de verschillende ondernemingen verdeelt – inzet om te controleren of de gelden effectief bijdragen aan het leefmilieu, een maatschappelijk engagement of deugdelijk bestuur. Daarbij is het belangrijk te weten welke regels de beheerder toepast om uitsluitend of vooral ondernemingen te selecteren die bijdragen tot de verwezenlijking van de duurzame doelstelling van het product.

Verder moeten jaarlijks de prestaties van een duurzaam product op milieu-, maatschappelijk en bestuursvlak worden geëvalueerd. Dat biedt de belegger de gelegenheid om de verwezenlijking van de oorspronkelijk bepaalde doelstellingen te beoordelen. Als een doelstelling van het product bijvoorbeeld decarbonisering is, waarbij de door het product gefinancierde ondernemingen hun CO2-uitstoot mettertijd moeten beperken, maakt de jaarlijkse publicatie van de effectief verwezenlijkte uitstootbeperking het mogelijk de efficiëntie van het product te controleren.

Deze informatie komt aan bod in de documentatie, maar wordt niet altijd in de kijker geplaatst. De methodes verschillen bij elke beheerder en voor elk product. Het is daarom noodzakelijk dat je ze voor elke geplande belegging controleert.

Dankzij Europese reglementeringen, zoals de SFDR, zijn transparantievereisten van toepassing op een groot aantal duurzame financiële producten. De fabrikanten moeten hierover informatie opnemen op hun website, in het prospectus en in het jaarverslag.

Greenwashing – groene schijn

Duurzaam, ecologisch, groen … zijn termen die doen verkopen. Niet alleen in de supermarkt maar ook in de financiële wereld. Sommige claims inzake ecologische impact of duurzaamheid worden ten onrechte gebruikt. Het is belangrijk om te beseffen dat de aanwezigheid van de woorden “green” of “sustainable” op een beleggingsproduct geen garantie zijn dat het product ook groen of duurzaam is. Vraag inlichtingen aan je beleggingsadviseur, lees de wettelijke documenten (prospectus, jaarverslag) en maak gebruik van de bijkomende transparantie geboden door de SFDR-regels. De beleggingsstrategie kan je ook een heel eind op weg helpen. Ten slotte kan de aanwezigheid van een algemeen erkend en onafhankelijk label ook hulp bieden.

Het eventuele duurzaamheidslabel van het product

De rol van duurzaamheidslabels

Een duurzaamheidslabel is een eenvoudig middel om een duurzaam financieel product te herkennen. Overschat het belang van zo’n label echter niet. Sommige producten zonder label zijn immers even duurzaam als gelabelde producten.

Als een product een label heeft, betekent dit dat een instelling die onafhankelijk is van de fabrikant, het product heeft geanalyseerd in het licht van de duurzaamheidscriteria. De enige garantie dat het label biedt, is dat de criteria die de fabrikant van het gelabelde product hanteert, minstens even ambitieus zijn inzake milieu, maatschappij en goed bestuur als de criteria die de ontwikkelaar van het label hanteert.

Bekijk dus aandachtig welke instelling het label aflevert. Bepaalde labels zijn immers afkomstig van instellingen die de fabrikanten vertegenwoordigen, terwijl andere labels voortvloeien uit overheids- of verenigingsinitiatieven.

Noteer ook dat het niet de taak van de FSMA is om de naleving van de labelcriteria door het financiële product of de conformiteit van de labelvereisten met de Europese regelgeving te controleren. Daarom is het essentieel dat je nagaat of het ambitieniveau van het label bij je persoonlijke verwachtingen aansluit.

De controle van de producten na de certificering bij de labelinstelling

Afhankelijk van het certificeringsproces kan een gelabeld duurzaam product vaak of minder vaak opnieuw worden beoordeeld in het licht van de criteria inzake milieu, maatschappij en goed bestuur. Zo beoordelen de strengste labels de producten jaarlijks opnieuw. Andere labels hanteren een langere geldigheidsduur, die zelfs tot drie jaar kan oplopen.