Waarom je erfenis plannen?

Erfenissen worden verdeeld op de manier die wettelijk is vastgelegd, tenzij de overledene zelf iets heeft geregeld via bijvoorbeeld een huwelijkscontract of een testament. Specialisten noemen dat de “wettelijke devolutie”. 

Als je een andere verdeling wenst dan wat de wet voorziet, dan kan je aan successieplanning doen. Een degelijk huwelijkscontract, een testament of een schenking zijn daar de nuttigste instrumenten voor.

Hou er rekening mee dat je familiale, persoonlijke en fiscale toestand doorheen je leven veranderen. Daarnaast worden ook geregeld wijzigingen aangebracht in de wet. De wijziging van de schenkingstarieven is daar een goed voorbeeld van. Het is dus nuttig om geregeld na te gaan of je je successieplanning al dan niet moet aanpassen.

Waarom zou je je successie plannen?

Successieplanning kan in de volgende gevallen nuttig zijn:

1. Je wil je erfenis anders verdelen dan wat geregeld is in de wet:
   • Om iemand te bevoordelen.
   • Om een deel van je erfenis aan een goed doel te schenken. Voor sterfgevallen in Vlaanderen is het erfenistarief voor overlijdens sinds 1 juli 2021 naar 0% gedaald.
   • Om familieruzies na je overlijden te voorkomen.
   • Enz.

   Denk eraan dat niet alles mogelijk is. Een deel van je erfenis gaat altijd naar je echtgeno(o)t(e) en je kinderen. Ze worden de “reservataire erfgenamen” genoemd. Je kan hen niet volledig onterven. Zij hebben altijd recht op een welbepaald beschermd gedeelte van je erfenis, de reserve.

   Merk op dat ouders sinds de hervorming van 2018 niet langer reservataire erfgenamen zijn, maar “wettelijke erfgenamen”. In sommige situaties erven ze dus nog, maar je kan ze dus onterven. Mochten ze evenwel behoeftig zijn en de erflater heeft geen kinderen, dan kunnen ze uit de nalatenschap een bijdrage in de kosten voor hun levensonderhoud krijgen.

2. Je wil voorkomen dat je erfgenamen een te hoge erfbelasting of successierechten moeten betalen.
   • De gewesten leggen het tarief vast. Zij bepalen de grenzen (schijven) waarboven het tarief verhoogt. Hoe groter de erfenis, hoe hoger de tarieven.
   • Weet dat je kinderen bijvoorbeeld 30 % successierechten betalen op het deel van hun erfenis dat meer dan 500 000 euro bedraagt als je voor je overlijden je fiscale woonplaats in het Waalse of Brusselse Gewest had. In het Vlaamse Gewest wordt dat 27 % op het deel van hun erfenis boven 250 000 euro.
   • Voor ooms en tantes, die na de kinderen komen in de erfopvolging, wordt in Wallonië een belasting van 70 % geheven op het geërfde bedrag boven 175 000 euro. 
   • • Voor erfgenamen die geen familie zijn van de overledene loopt dat percentage op tot 80 % (in het Brusselse en Waalse Gewest) of 55 % (in het Vlaamse Gewest) voor alles boven 75 000 euro. Sinds 1 juli 2021 kan je in Vlaanderen tot 15 000 euro aan het laagste tarief, namelijk 3 % in plaats van 25 %, nalaten aan vrienden. Dit levert een maximale besparing op van 3300 euro.
   • In Vlaanderen wordt niet langer een onderscheid gemaakt tussen oom en tantes en andere erfgenamen die geen familie zijn (derde personen).
3. Je wil een schenking doen aan je erfgenamen voor je sterft.

   Je kinderen kunnen een financieel “steuntje in de rug” ongetwijfeld beter gebruiken als ze jong zijn. Nu vele mensen langer leven, krijgen kinderen hun erfenis vaak op een ogenblik waarop ze er minder behoefte aan hebben. Met een schenking kan je dat voorkomen. Vergeet wel niet dat de levensverwachting gestegen is. Ouders leven langer en hebben ook voldoende spaargeld nodig voor een aangename oude dag.

4. Je wil dat je familiebedrijf kan blijven voortbestaan na je overlijden.

   Daarvoor zijn er specifieke regelingen, die afhangen van het gewest waar je woont.