Vraag advies
Weet je niet goed hoe een erfenis wordt geregeld? Laat je dan bijstaan, ook al ziet je situatie er eenvoudig uit. Het kan jezelf en je erfgenamen heel wat kopzorgen besparen.
Een notaris, maar ook je bankier, een vermogensbeheerder of een advocaat kunnen zeker raad geven. De eerste consultatie bij een notaris is in principe kosteloos. Naast zijn rol als adviseur is de notaris ook bevoegd om notariële akten op te stellen die beantwoorden aan je wensen.
Advies inwinnen is zeker aan te raden in de volgende gevallen:
- Je hebt een groot vermogen.
- Je gezinssituatie is “ingewikkeld”, bijvoorbeeld omdat je een nieuw samengesteld gezin hebt.
- Je bent eigenaar of aandeelhouder van een familiebedrijf.
- Je hebt bezittingen in het buitenland.
- Je hebt één of meer kinderen met een handicap.
- Je hebt een minder goede band met één van je erfgenamen.
- Je hebt weinig naasten.
- Je wil aan een goed doel nalaten of schenken.
- Enz.
In al die gevallen kunnen specifieke maatregelen nuttig zijn.
Trouwen en het type huwelijkscontract
Kijk ook even naar de video “Wat is de invloed van een huwelijkscontract op je erfenis?” van Notaris.be.
Het is allicht niet de eerste bekommernis van jonggehuwden, maar hun beslissing om te trouwen heeft een grote invloed op hun nalatenschap.
Een getrouwd koppel dat geen huwelijkscontract heeft is volgens het wettelijk stelsel getrouwd. Het koppel heeft volgens dit stelsel drie vermogens: het eigen vermogen van elk van de twee echtgenoten en een gemeenschappelijk. Als een van de echtgenoten sterft, worden de regels van de wettelijke erfopvolging toegepast.
Bij een erfenis met kinderen
- De overlevende echtgenoot blijft eigenaar van zijn eigen vermogen.
- De overlevende is ook eigenaar van zijn helft van het gemeenschappelijk vermogen.
- De overlevende krijgt het vruchtgebruik op de andere helft van het gemeenschappelijk vermogen en op het eigen vermogen van de overleden partner.
- De kinderen erven de blote eigendom van de helft van het gemeenschappelijk vermogen dat toebehoorde aan de overledene evenals van het eigen vermogen van de overledene .
Bij een erfenis zonder kinderen
- De overlevende echtgenoot erft het volledige gemeenschappelijke vermogen en krijgt het vruchtgebruik van het eigen vermogen van de overleden echtgenoot.
- De familie van de erflater krijgt de blote eigendom van diens eigen vermogen.
Kiezen de echtgenoten wel voor een huwelijkscontract, dan kunnen ze bepaalde clausules gebruiken die de langstlevende partner beschermt. Sommige gehuwden opteren ervoor om bij hun overlijden hun vermogen in volle eigendom over te maken aan de overlevende echtgenoot. Ze nemen daarom in een huwelijkscontract de clausule "langst leeft, al heeft" op. Maar dit heeft ook een nadeel: op termijn leidt het meestal tot hogere erfbelasting of successierechten voor de kinderen. Als de langstlevende partner overlijdt, moeten op een deel van het vermogen voor de tweede keer erfbelastingen of successierechten worden betaald.
Bovendien erft de langstlevende echtgenoot vandaag hoe dan ook de gezinswoning in vruchtgebruik, waardoor deze clausules niet altijd even nuttig zijn.
Daarom worden veel “langst leeft, al heeft” clausules vervangen door optionele keuzebedingen. Deze clausules zijn fiscaal interessanter, want ze geven meer vrijheid aan de langstlevende partner. Zij of hij kan kiezen wat hij precies in volle eigendom erft. Mensen met een oud huwelijkscontract doen er daarom goed aan om hun huwelijkscontract te herbekijken bij de notaris.
Sinds de hervorming van 1 september 2018 is de economisch zwakste echtgenoot nog beter beschermd bij de regeling met scheiding van goederen. In hun huwelijkscontract kunnen de gehuwden een clausule met een ‘billijkheidscorrectie’ op nemen. Bij een echtscheiding kan de benadeelde echtgenoot zich onder bepaalde voorwaarden tot de rechter wenden om een schadevergoeding te vragen. Meer info over deze clausule, die zorgt voor meer solidariteit tussen de echtgenoten, vind je op notaris.be.
Een testament opstellen?
De wet regelt hoe je erfenis wordt verdeeld. Dat heet de “wettelijke devolutie”. Wil je een andere verdeling, dan moet je dat met een testament regelen. Maar ook dan hebben zowel de langstlevende huwelijkspartner als je kinderen recht op hun reservatair erfdeel.
Wat kan je in een testament vastleggen?
In een testament kan je één of meer erfgenamen bevoordelen. Je kan het erfdeel van een erfgenaam ook beperken. Wat ook kan is een deel van je erfenis aan een goed doel nalaten. In de praktijk gaat het dan vaak om een duolegaat. Deze techniek kan vandaag nog als je in Brussel of Wallonië gedomicilieerd bent – in Vlaanderen heeft deze techniek sinds 1 juli 2021 zijn fiscale aantrekkelijkheid verloren. Meer hierover vind je op de pagina “Aan een goed doel nalaten?”