Drie soorten schenkingen

Er zijn drie verschillende manieren om een schenking te doen: de notariële schenking, de handgift en de onrechtstreekse schenking via overschrijving. Raadpleeg ook eens de video van Notaris.be “Waarom naar de notaris voor een roerende schenking?”.

Wat schenkingen betreft, is er een wettelijk onderscheid tussen soorten goederen:

• Onroerende goederen zoals gronden, huizen, appartementen ... Bij een schenking van onroerende goederen ben je verplicht om naar een notaris te gaan. Deze schenkingen moeten immers altijd via een notariële akte gebeuren.
• Roerende goederen zoals meubels, elektro, voertuigen, kunstwerken, juwelen, kledij, geld op een bankrekening, levensverzekeringen, beleggingen op de beurs, enzovoort. Bij een dergelijke schenking heb je de keuze om dit wel of niet via de notaris te regelen. De gevolgen verschillen naargelang je keuze.

De notariële schenking

Onder notariële schenking verstaat men een schenking die via de notaris wordt geregeld.

Onroerende goederen (gronden, huis, appartement ...)

Als je een onroerend goed wil schenken, dan moet de schenking via een notaris gebeuren. Bij een dergelijke schenking moet je rekening houden met het ereloon van de notaris en de schenkingsrechten. Dit laatste is een belasting, de schenking is immers belastbaar. Deze belasting is lager dan de successierechten die de begunstigde zou moeten betalen in het kader van een nalatenschap wanneer de schenker overleden is.

Opgelet, sterf je in Vlaanderen binnen de drie jaar na de schenking, dan wordt de waarde van de goederen bij je erfenis geteld om de successierechten te berekenen: de schenkingsrechten die al werden betaald worden dan van de te betalen successierechten afgetrokken.

Roerende goederen (contant geld, juwelen, kunstwerken ...)

Voor notariële schenkingen van roerende goederen gelden lagere en “bevrijdende” schenkingsrechten. Als bij de schenking van een roerend goed de schenkingsrechten worden betaald, werkt dat fiscaal "bevrijdend". Ook al overlijdt de schenker daarna binnen de drie jaar (vijf jaar in Wallonië), blijft de schenking buiten de nalatenschap en zijn de begunstigden dus fiscaal gezien niets meer verschuldigd. In die zin bieden roerende schenkingen voor een notaris iets meer zekerheid. Bovendien zijn de roerende schenkingstarieven “vlak”, wat betekent dat ze altijd belast worden aan een vast tarief, ongeacht de omvang van de schenking.  

Om roerende goederen te schenken ben je niet verplicht met een notaris te werken, je kan ook een handgift doen, die kan geregistreerd (of niet) via een registratiekantoor naar keuze.

Opgelet, wil je aan je schenking voorwaarden en lasten koppelen, dan laat je je best adviseren door een notaris. Bij de schenking onder voorbehoud van vruchtgebruik (die vaak voorkomt in de praktijk) ben je verplicht om een beroep te doen op een notaris.

De handgift

Als je beslist om roerende goederen zoals geld, juwelen of een kunstwerk te schenken kan je dat via een notariële schenking doen maar je kan eveneens kiezen voor een handgift, zonder een beroep te doen op een notaris.

De handgift gebeurt “van hand tot hand”. Het is dus niet mogelijk om een handgift te doen van waarden op een rekening (spaarrekening, effectenrekening enz.). Daarvoor maak je gebruik van een onrechtstreekse schenking die gebeurt via overschrijving.

Als je kiest voor een handgift heb je de keuze om deze te laten registreren of niet.

Om je schenking te laten registreren kan je een beroep doen op een notaris of je kan naar een registratiekantoor naar keuze gaan met bewijsstukken van de schenking. In beide gevallen, gelden lagere en “bevrijdende” schenkingsrechten. Ook al overlijdt de schenker daarna binnen de drie jaar (vijf jaar in Wallonië), blijft de schenking buiten de nalatenschap en zijn de begunstigden dus fiscaal gezien niets meer verschuldigd. Je zal registratierechten moeten betalen maar deze zijn een stuk lager dan de successierechten die betaald moeten worden in geval van nalatenschap.

Als je de schenking niet laat registreren zijn er geen schenkingsrechten verschuldigd. Maar als je binnen de drie jaar  (vijf jaar in Wallonië) na de schenking sterft, dan zal diegene die de schenking kreeg er wel successierechten op moeten betalen. De waarde van het geschonken goed (geïndexeerd op het moment van overlijden) wordt dan bij de nalatenschap geteld. Wees ook voorzichtig: indien nodig, kan het nuttig zijn om te kunnen bewijzen dat de schenking plaatsvond drie jaar voor het overlijden (vijf jaar in Wallonië). 

Als je wil vermijden dat de begunstigden successierechten moeten betalen, doe je er fiscaal gezien best aan om de schenking te laten registreren en op dat ogenblik de schenkingsrechten te betalen. Die bedragen dan minder dan de eventuele successierechten. Maar natuurlijk heeft niemand een glazen bol: wil je geen enkel risico nemen, dan kies je best voor een notariële schenking.

De onrechtstreekse schenking

Geld op een rekening of aandelen op een effectenrekening schenken of een schuld kwijtschelden: dat kan niet met een handgift. Het moet gebeuren via een "onrechtstreekse schenking" door een overschrijving.

Een onrechtstreekse schenking is een schenking via een neutrale handeling zoals een overschrijving of een levensverzekering.

Net als bij de handgift, moeten op een onrechtstreekse schenking geen schenkingsrechten worden betaald. Maar als de schenker binnen de drie jaar sterft (vijf jaar in Wallonië), dan wordt de schenking wél meegeteld bij de erfenis en zullen er successierechten verschuldigd zijn.

Als je wil vermijden dat de begunstigden successierechten moeten betalen, moet je de schenking laten registreren. Op dat moment zullen er wel schenkingsrechten betaald moeten worden. Die zullen een pak lager zijn dan de successierechten die zullen moeten worden betaald als je de schenking niet zou hebben geregistreerd.

Om de schenking te registreren ga je naar een registratiekantoor naar keuze met bewijsstukken van de schenking.