Welke financiële opvoeding op welke leeftijd?

Er is geen vaste leeftijd om te starten met zakgeld. Wel is het interessant om op elke leeftijd met je kind over geld te praten en aan zijn financiële educatie te werken. Experts raden trouwens aan om je kinderen zo vroeg mogelijk de juiste financiële reflexen aan te leren.

Hoe praat je over geld met een kind tussen 0 en 6 jaar?

Lezen of schrijven kan een kind tussen 0 en 6 jaar nog niet. Het kan wel al een beetje tellen. Je kan je kind dan ook een "financiële" basis meegeven:

• Je kan het leren de verschillende eurobiljetten en –muntstukken te herkennen.
• Je kan het leren dat een muntstuk van 2 euro meer waard is dan een muntstuk van 1 euro.
• Je kan het leren de waarde van dingen te begrijpen en te beseffen dat bijvoorbeeld een fiets veel duurder is dan een suikerwafel.
• Je kan het leren om spaargeld in het mooie spaarvarken te stoppen dat het van jou gekregen heeft.
• Je kan uitleggen dat het niet alles kan hebben en dat het budget van mama en papa niet onbeperkt is.

Deze lijst is natuurlijk niet volledig, maar toont toch al enkele dingen die je kan doen rond de financiële educatie van jonge kinderen.

Hoe praat je over geld met een kind tussen 6 en 12 jaar?

Vanaf 6 jaar leren kinderen lezen, schrijven en rekenen. Het ideale moment dus om tot de kern van de zaak te komen en de basis te leggen voor een goed dagelijks beheer van hun geld.

Vanaf 6 jaar:

• Je kan je kinderen zakgeld geven, liefst cash. Zo leren ze wat sparen is en hoe ze een budget moeten beheren. Leg uit waarvoor je kind zijn zakgeld mag gebruiken: om snoep of speelgoed te kopen, om te sparen voor een fiets of voor een andere grote aankoop … Eens de krijtlijnen zijn uitgetekend, is het voor het kind gemakkelijker om zijn budget te beheren.
• Je kan samen met je kinderen bepalen waarvoor ze sparen. Zo leren ze wat het betekent om geld opzij te leggen en geduld te hebben. Zorg er wel voor dat ze hun doel op enkele maanden kunnen bereiken met hun zakgeld en met het geld dat ze krijgen bij speciale gelegenheden (familiefeestjes, verjaardag …). Zo verliezen ze de moed niet. Voor een jong kind is zes maanden immers een eeuwigheid.
• Je kan aan je kinderen uitleggen dat er een verschil is tussen wat ze nodig hebben en waar ze zin in hebben. Het verhaal over "De pen van Julie", dat bestemd is voor de jongste kinderen, kan daarbij helpen. Lees het samen.
• Je kan aan de ontwikkeling van hun kritische geest beginnen werken, hoe jong ze ook zijn. Zo kan je hen bijvoorbeeld bijbrengen dat reclame hen bepaalde producten wil doen kopen. "Geloof je echt dat je, als je deze frisdrank drinkt, op een tropisch eiland een superfeestje kan bouwen met je vrienden?".
• Je kan je kinderen leren prijzen vergelijken en de juiste vragen stellen vóór ze iets kopen. Die reflex om zich te informeren vóór ze iets kopen, en om prijzen te vergelijken, zal ook in de toekomst nuttig blijken.
• Je kan hen ook de verantwoordelijkheid geven om bepaalde aankopen cash te betalen. Zo leren ze met gepast geld betalen en wisselgeld tellen. Vraag hen daarna ook het kasticket te controleren. Die reflex zal hun hele leven zijn nut bewijzen. Als ze zich eens vergissen, is dat niet zo erg. Iedereen leert uit zijn fouten.
• Je kan in alle eerlijkheid over je financiële situatie praten en die in het juiste perspectief plaatsen. Kinderen van die leeftijd beginnen hun thuissituatie met die van hun vriendjes te vergelijken. Ze beginnen te begrijpen dat niet alle gezinnen het financieel even breed hebben: niet iedereen verdient evenveel, sommige mensen hebben een mooier huis en een mooiere auto dan andere. Soms willen ze weten hoeveel je verdient. Je kan hen aan het denken zetten door een orde van grootte aan te geven, bijvoorbeeld het gemiddelde loon en de mogelijke variaties daarop. Leg hen zeker ook uit dat je zelfs met een hoog loon keuzes moet maken. Je kan immers nooit alles kopen. Ook kan je hen doen begrijpen dat een hoog loon niet altijd een waarborg is voor een bevredigend beroepsleven. Je moet vooral uitleggen dat je flink moet studeren om een toffe job te vinden!

Hoe praat je over geld met een jongere tussen 12 en 18 jaar?

De meeste kinderen gaan op 12 jaar naar de middelbare school, meteen ook het begin van hun puberteit met de bijbehorende feestjes met vrienden, de onvermijdelijke smartphone en het moment waarop uiterlijk en kledij belangrijk worden.

Dit is het aangewezen moment om kinderen verantwoordelijkheid bij te brengen voor voor geld. Daarbij kunnen verschillende dingen helpen:

• Een eerste zichtrekening openen. De meeste betalingen gebeuren thans elektronisch. Als je tiener een studentenjob heeft, zal zijn of haar loon op een rekening worden gestort en dus heeft hij een eigen zichtrekening nodig. Zo kan hij zijn aankopen zelf beheren zonder altijd contant geld bij zich te moeten hebben. Hij zal ook leren zijn banksaldo geregeld te controleren en op die manier te voorkomen dat een betaling wordt geweigerd omdat het saldo ontoereikend is. En wat is er handiger dan een bankapp om zijn vrienden te kunnen terugbetalen of zijn budget in het oog te houden?
• Zakgeld geven kan snel noodzakelijk blijken als je niet voortdurend het gevoel wil hebben als geldautomaat te fungeren voor je tiener. Het bedrag dat dat je hem geeft, moet wel aansluiten bij het kader dat je samen met hem uittekent. Je tiener 10 euro per maand geven om zijn kledij, uitstapjes en telefoonabonnement te betalen, is nogal weinig, niet? Hem daarentegen 50 euro per maand geven zonder aan te geven wat je verwacht dat hij daarmee doet, zal ook niet erg constructief blijken.
• Neem de tijd om met je tiener te bepalen welke uitgaven hij met zijn zakgeld moet betalen. Aarzel niet om klein te beginnen en hem bijvoorbeeld enkel zijn middagmaal te laten betalen. Je kan dat kader daarna geleidelijk verder uitbreiden door hem bijvoorbeeld ook zijn beltegoed en uitstapjes voor zijn rekening te laten nemen.

Hoe praat je over geld met een student?

Als je kind gaat studeren, zal het nieuwe financiële keuzes moeten maken.

• Een auto kopen? Een kot huren? Noch het een, noch het ander? Je moet samen met je kind bepalen wat, gelet op je gezinsbudget, de verstandigste keuze is. Onderschat niet hoeveel een auto kost.
• Ook studiefinanciering is een belangrijk punt. Heeft je kind recht op een studiebeurs? Moet het zijn studies zelf betalen?
• Moedig je kind eventueel aan om een studentenjob te nemen. Zo leert het zijn uitgaven deels zelf financieren. Op die manier zal het ook de waarde van geld beter leren kennen. Zijn studentenjob mag zijn studies natuurlijk niet in de weg staan. Langer moeten studeren omdat je een job hebt om je kleren en uitstapjes te kunnen betalen, is geen goede oplossing!
• Bekijk je gezinsbudget in detail met je kind, zodat het je financiële situatie beter leert begrijpen.
• Vraag je kind ook om maandelijks zijn budget op te stellen. Zo leert het welke uitgavenposten steeds terugkeren en hoeveel het maandelijks nodig heeft om zijn uitgaven te kunnen betalen.

Hoe praat je over geld als je kind het ouderlijk nest verlaat?

Als je kind begint te werken, zal het met nieuwe geldvragen worden geconfronteerd. En dan is er Wikifin, natuurlijk.

Alle gekheid op een stokje … hier zijn enkele elementen die je kunnen helpen de vragen van je kind te beantwoorden:

• Een eerste job zoeken zorgt voor administratieve verplichtingen. Je moet jezelf inschrijven als werkzoekende, een ziektekostenverzekering afsluiten en je bij een ziekenfonds aansluiten. Dit is misschien ook het ideale moment om te controleren of de zichtrekening van je kind nog steeds gratis is. Gebruik daarvoor onze vergelijkingstool zichtrekeningen.

Als je kind het nest verlaat, rijzen andere vragen:

• Woonruimte huren is financieel niet niets. Denk maar aan de huurwaarborg, de kosten voor de gemeenschappelijke ruimten en het huurgeld zelf natuurlijk. Vergeet ook het meubilair niet. Kortom … alles kost geld en je moet anticiperen op die vragen.